LibreOffice 24.2 Hjelp
Denne ordlista forklarar ein del av dei vanlegaste uttrykka du finn i LibreOffice.
Du kan bruka ordlista til å slå opp ukjende ord som du finn i LibreOffice-programma.
Forkorting for «American Standard Code for Information Interchange». ASCII er eit teiknsett for framvising av skrift på datamaskiner. Det inneheld 128 bokstavar, tal og andre teikn. Det utvida ASCII-teiknsettet inneheld 256 teikn. Kvar teikn har sitt eige nummer, ofte kalla ASCII-kode.
I nettsider kan du ofte berre bruka 7-bits ASCII-teikn. Andre teikn, for eksempel æ, ø og å, må skrivast inn med spesielle kodar. Når du skriv inn teikn frå det utvida ASCII-teiknsettet, gjer eksportfilteret i LibreOffice om slike teikn automatisk.
Den franske matematikaren Pierre Bézier utvikla ein måte å skildra kurver på matematisk. Teikneprogram brukar ofte Bézier-kurver i todimensjonale teikningar. Kurva er styrt av fire punkt: Start- og sluttposisjonen, pluss to mellompunkt. Når du endrar på Bézier-objekt, flyttar du desse punkta med musa.
DDE står for «Dynamic Data Exchange», og er ein forgjengar til OLE, «Object Linking and Embedding». Med DDE kan objekt leggjast inn som fillenkjer, men ikkje byggjast inn i dokumenta.
Du kan laga DDE-lenkjer på denne måten: Vel celler frå eit Calc-rekneark, kopier dei til utklippstavla og byt til eit anna rekneark der du vel Rediger → Lim inn utval. Vel Lenkje for å setja inn cellene som ei DDE-lenkje. Celleområdet vert då lese inn frå originalfila.
«Enkjer og foreldrelause» er uttrykk med lang typografisk tradisjon. Enkjer er korte linjer på slutten av avsnitt, som hamnar åleine på toppen av ei side ved utskrift. Linjer er foreldrelause når den første linja i eit avsnitt vert skriven ut åleine nedst på ei side. I LibreOffice kan du automatisk hindra slike linjer i tekstdokument med ei innstilling i avsnittsstilen. Der kan du sjølv velja kor mange linjer du vil halda samla på ei side.
Ved dei vindaugskantane der eit vindauge er festa, kan du sjå ein knapp som du kan bruka til å visa eller gøyma vindauget.
Dersom du trykkjer på knappen ved vindaugskanten for å visa vindauget, held vindauget seg synleg heilt til du gøymer det att med den same knappen.
Dersom du hentar fram vindauget ved å klikka på vindaugskanten i staden for å bruka knappen, vil det verta automatisk gøymd igjen. Denne funksjonen lèt deg visa eit gøymd vindauge ei lita stund. Når du klikkar i dokumentet, vert vindauget gøymd igjen.
Ein del vindauge i LibreOffice, for eksempel «Stilar» og dokumentstruktur, kan limast inn. Du kan flytte desse vindauga, endra storleiken på dei eller lima dei til ein kant. Til kvar kant kan du lima inn fleire vindauge over og under kvarandre eller ved sida av kvarandre. Du kan endra storleiken på vindauga ved å trekkja i rammene.
Dobbeltklikk i eit tomt område i vindauget medan du held nede -tasten for å frigjera eller festa vindauget igjen. I vindauget for stilhandsamaren kan du også dobbeltklikka i den grå delen av vindauget ved sida av symbolet medan du held nede -tasten.
I eit skjemadokument må eit kontrollelement få fokus frå brukaren for å verta aktiv og utføra oppgåvene sine. For eksempel må brukaren gje fokus til ein tekstboks for å kunna skriva inn tekst i han.
Det er mange måtar å gje fokus til eit kontrollelement på:
Merk kontrollelementet med ei mus eller kva peikeeining som helst.
Flytt frå det eine kontrollelementet til det neste med tastaturet. Forfattaren av dokumentet kan spesifisera kva rekkjefølgje kontrollelementa vil få fokus i når brukaren brukar tastaturet. Når denne er vald, kan kontrollelementet verta aktivert med ein annan tastesekvens.
Vel eit kontrollelement via ein tilgangstast, også kalla «tastesnarveg».
Med formatering meiner ein den visuelle utforminga av teksten i ein teksthandsamar eller eit DTP-program (DeskTop Publishing). Dette omfattar papirformat, sidemargar, skriftypar, skrifteffektar, innrykk, mellomrom og mykje anna. Du kan formatera tekst direkte eller med stilar leverte med LibreOffice.
Ein stil er eit sett med formateringsattributt, gruppert og identifisert med eit namn (stilnamnet). Når du brukar ein stil på eit objekt, vert objektet formatert med attributta sette i stilen. Fleire objekt av same natur kan ha den same stilen. Når du endrar settet med formateringsattributt for malen, vert alle objekta som er knytt til stilen også endra tilsvarande. Bruk stilar til å formatera ei stor samling med avsnitt, celler og objekt einsarta og å administrera formateringa av dokument betre.
Når du ikkje brukar stilar og i staden brukar formateringsattributt direkte på delar av teksten, kallar vi dette «direkte formatering» (også kalla «manuell formatering»). Formateringa vert berre brukt på det merkte området i dokumentet. Viss dokumentet har fleire avsnitt, rammer eller andre objekt, brukar du direkte formatering på kvart objekt. Direkte formatering er tilgjengeleg på menyen «Format» og på verktøylinja for formatering.
Eit attributt for direkte formatering som vert brukt på eit objekt, overstyrer det tilsvarande attributtet for stilen som er brukt på objektet.
Med JDBC («Java Database Connectivity») kan du kopla til databasar frå LibreOffice. JDBC-drivarane er skrivne i programmeringsspråket Java og er plattformuavhengige.
Kerning vil seia å gjera avstanden mellom teiknpar større eller mindre slik at teksten totalt sett ser betre ut.
Kerningstabellane inneheld informasjon om kva for teiknpar som krev tilpassa avstand. Slike tabellar er vanlegvis innebygde i skriftene.
Språk med kompleks tekstvising kan ha nokre eller alle desse eigenskapane:
Språket er skrive med teikn som er sette saman av fleire delar.
Teksten vert skriven frå høgre til venstre.
LibreOffice støttar i dag hindi, thai, hebraisk og arabisk som CTL-språk.
Du kan slå på CTL-støtte i .
I fleire dialogvindauge (for eksempel ) kan du velja om filer skal lagrast relativt eller absolutt.
Dersom du vel å lagra relativt, vert referansane til innebygde bilete eller andre objekt i dokumentet lagra relativt til plasseringa i filsystemet. Då vil det ikkje ha noko å seia kvar mappestrukturen faktisk ligg. Filene vert funne uansett kvar dei ligg, så lenge referansen held seg på den same stasjonen. Dette er viktig å tenkja på dersom du skal gjera dokumentet tilgjengeleg for andre datamaskiner der mappestrukturen og stasjonane kan vera heilt annleis. Det er òg lurt å lagra relativt dersom du skal leggja dokumentet ut på Internett.
Dersom du føretrekk å lagra absolutt, vert alle referansar til andre filer òg lagra absolutt, med informasjon om stasjonen eller rotmappa der filene ligg. Fordelen med dette er at sjølve dokumentet som inneheld referansane kan flyttast til andre mapper, utan at referansane vert ugyldige.
Kommandoen ligg i menyen . Denne kommandoen kan berre brukast når det finst minst ei lenkje i dokumentet. Når du set inn eit objekt, for eksempel eit bilete, kan du anten kopiera det inn i dokumentet eller setja det inn som ei lenkje.
Dersom eit objekt vert set direkte inn i eit dokument, aukar storleiken på dokumentfila med minst storleiken på objektet. Når du lagrar dokumentet og opnar det på ein annan maskin, vil objektet du sette inn, framleis liggja på same staden i dokumentet.
Dersom du set inn objektet som ei lenkje, er det berre ein referanse til filnamnet som vert sett inn. Storleiken på dokumentfila aukar nesten ikkje i det heile. No kan du derimot ikkje opna dokumentet på ei anna maskin utan at den lenkte fila ligg på nøyaktig same stad der òg.
Bruk for å sjå kva filer som er set inn som lenker. Du kan fjerna lenkene dersom du vil det. I så fall vert lenkja broten og objektet vert set inn direkte.
I LibreOffice vert å setja i kegel kalla Lås til registerlinjene.
«Lås til registerlinjene» viser til det samanfallande avtrykket av linjene på begge sidene av ei side. Funksjonen for «Lås til registerlinjene» gjer det enklare å lesa ei side ved å hindra at grå skuggar av teksten bakføre skin gjennom mellom tekstlinjene. Termen «Lås til registerlinjene» refererer også til linjer i tekstkolonnar som ligg inntil kvarandre, der linjer i ulike kolonnar brukar det same loddrette rutenettet og såleis justerar dei loddrett i høve til kvarandre.
«Lås til registerlinjene» er særleg nyttig for dokument som har to sider ved sida av kvarandre (for eksempel i ei bok eller ein brosjyre), for utformingar med fleire kolonnar og for dokument som skal skrivast ut dobbeltsidig.
«Open Database Connectivity» er ein vanleg protokoll som program kan bruka til å snakka med databasar. Spørjespråket er SQL («Structured Query Language»). I LibreOffice kan du velja for kvar enkelt database om SQL-kommandoar skal brukast til spørjingar. Alternativet er å laga spørjingar i det interaktive grensesnittet, slik at LibreOffice etterpå kan omsetja dei til SQL for deg.
OLE-objekt («Object Linking and Embedding») kan lenkjast eller byggjast inn i dokument. Innebygde objekt er kopierte inn saman med detaljar om opphavsprogrammet. Dersom du vil redigera objektet, kan du enkelt starta opphavsprogrammet ved å dobbeltklikka på objektet.
Viss eit OLE-objekt er kopla til eit måldokument, må måldokumentet vera tilgjengeleg på staden som er gjeve i lenkja. Sletting eller flytting av måldokumentet vil gjera det uråd å opna det kopla OLE-objektet. Du kan bruka i valet i oppføringa «Last inn/Lagra» for å setja opp systemet til å lagra koplingar til filsystemet ditt.
Eit objekt er eit skjermelement som inneheld data. Det kan visa til data frå andre program, for eksempel tekst eller bilete.
Objekt er uavhengige og påverkar ikkje kvarandre. Alle objekt som inneheld data kan tilordnast visse kommandoar. For eksempel har eit biletobjekt kommandoar for biletredigering, medan eit rekneark har reknekommandoar.
OpenGL er eit språk for 3D-grafikk, opphavleg utvikla av SGI (Silicon Graphics Inc.). Det finst to dialektar i vanleg bruk: Microsoft OpenGL som er utvikla for bruk i Windows NT, og Cosmo OpenGL som er laga av SGI. Den siste er eit uavhengig grafikkspråk for alle plattformar og alle slags datamaskiner, til og med maskiner som ikkje har spesiell maskinvare for 3D-grafikk.
PNG («Portable Network Graphics») er eit filformat for bilete. Filene vert komprimerte med ein sjølvvald komprimeringsfaktor, og i motsetning til JPG-formatet, vert PNG-filer alltid komprimerte utan tap av informasjon.
Ein primærnøkkel tener som eintydig identifikasjon av databasefelt. Den unike identifikasjonen vert brukt i relasjonsdatabasar for å henta data frå andre tabellar. Referansar til primærnøklar frå andre tabellar vert kalla framandnøklar.
I LibreOffice vel du primærnøkkelen i utformingsvisinga av ein tabell ved å velja den aktuelle kommandoen frå lokalmenyen i radoverskrifta til det valde feltet.
RTF («Rich Text Format», rikt tekstformat) er eit filformat som er tilpassa utveksling av tekstfiler. Ein spesiell funksjon er at formateringa vert gjort om til direkte lesbar tekstínformasjon. Diverre gjev RTF gjerne større filer enn andre filformat.
Ein relasjonsdatabase er ei samling dataelement som er organiserte som eit sett formelt skildra tabellar der data kan hentast ut eller setjast saman på mange ulike måtar utan at sjølve tabellane må omorganiserast.
Eit relasjonsdatabasesystem (RDBMS) er eit program som lèt deg laga, oppdatera og styra relasjonsdatabasar gjennom SQL-uttrykk frå brukaren eller eit program.
Eit godt eksempel på ein relasjonsdatabase kan vera ein database med tabellane «Kunde», «Innkjøp» og «Faktura». I fakturatabellen ligg det ingen data om kundar eller innkjøp, berre referansar (relasjonar) til dei aktuelle felta i kunde- og innkjøpstabellane (for eksempel feltet Kunde-ID frå kundetabellen).
SQL («Structured Query Language») er eit språk som vert brukt til databasespørjingar. I LibreOffice kan du laga spørjingar både i SQL og interaktivt med musa.
Ein SQL-database er eit databasesystem med eit SQL-grensesnitt. SQL-databasar er gjerne brukte i klient/tenar-nettverk der fleire klientar har tilgang til ein sentral tenar. Difor vert slike databasar ofte kalla SQL-tenardatabasar eller berre SQL-tenarar.
Du kan integrere eksterne SQL-databasar i LibreOffice. Databasane kan anten ligge lokalt på din eigen harddisk eller ein annan stad i nettverket. Tilgangen skjer anten gjennom ODBC eller gjennom drivarar som er innebygde i LibreOffice.
Ein «skrivemetode» er eit hjelpeprogram som kan brukast om du vil skriva inn komplekse teikn frå ikkje-vestlege teiknsett med eit vanleg tastatur.
Eit talsystem er inndelt etter kor mange siffer som vert brukte for å representere tal. Desimalsystemet er for eksempel basert på tala frå 0 til 9, binærsystemet på tala 0 og 1 og det heksadesimale systemet er basert på 16 siffer (0…9 og A…F).
Halvbreidde og fullbreidde er eigenskapar som som vert brukte til å skilja mellom teikn som vert brukte i nokre austasiatiske språk og skript, stort sett kinesisk, japansk og koreansk (CJK).
Han-teikna, Hiragana- og Katakana-teikna og Hangul-teikna som vert brukte av disse skripta har som oftast firkanta form, og med fast breidde (momoavstand) tek dei opp same plassen som to latinske/ASCII-teikn. Dei vert difor ofte kalla teikn med full breidde. Bokstavane, sifra og skiljeteikna i det latinske alfabetet som er inkluderte i ASCII-teiknsettet, vert kalla teikn med halv breidde.
Av historiske grunnar vert det også definert og brukt eit sett med firkanta latinske bokstavar, siffer og skiljeteikn i CJK-typografi i tillegg til eller i staden for motstykka med halv breidde. Dei vert kalla former med full breidde. På same måte er det også halvbreiddeformer av dei til vanleg fullbreidde Katakanas og Hangul Jamos. Dei har smalare former i staden for firkanta. Halv breidde og full breidde er eigentleg to måtar å skriva det same teiknet på, tilsvarande store og små former for latinske alfabet. LibreOffice har støtte for konvertering mellom halvbreidde og fullbreidde, i tillegg til å ignorere breiddeskilnadar ved samsvarande tekststrengar.