Pomoc za LibreOffice 24.2
Toś ten glosar wujasnjenja wó nejwažnjejšych zapśimjeśach wopśimujo, kótarež se w LibreOffice wužywaju.
Wužywajśo glosar, aby za njeznatymi zapśimjeśami pytał, kótarež w nałoženju LibreOffice namakajośo.
Skrotconka za American Standard Code for Information Interchange. ASCII jo znamjenjowa sajźba za pokazowanje pismow na personalnych kompjuterach. Zestaja se z 128 znamuškow z pismikami, licbami, interpunkciskimi znamuškami a symbolami. Rozšyrjona znamjenjowa sajźba ASCII 256 znamuškow wopśimujo. Kuždemu znamuškoju jo jadnorazowy numer pśipokazany, kótaryž se kod ASCII groni.
W HTML-bokach měli jano znamuška ze 7-bitoweje znamjenjoweje sajźby ASCII wustupowaś. Druge znamuška ako serbske pismiki z diakritiskimi znamuškami se pśez wósebny kod zwobraznjuju. Móžośo rozšyrjone znamuška w ASCII-koźe zapódaś: Eksportowy filter LibreOffice trjebne pśetwórjenje pśewjeźo.
Wuwita wót francojskego matematikarja Pierre Bézier jo Bézierowa kśiwanka matematiski definěrowana kśiwanka, kótaraž se w nałoženjach za dwójodimensionalne grafiki wužywaju. Kśiwanka se pśez styri dypki definěrujo: zachopna pozicija a kóńcna pozicija a dwa separatnej srjejźnej dypka. Bézierowe objekty daju se změniś, gaž toś te dypki z myšku pśesuwaśo.
DDE za „Dynamic Data Exchange“ stoj, kótaryž jo pśedchadnik OLE „Object Linking and Embedding“. Z DDE se objekty z datajoweju referencu zwězuju, se pak njezasajźuju.
Móžośo DDE-zwězanje ako slědujo napóraś: Wubjeŕśo cele z tabelowego dokumenta Calc, kopěrujśo je do mjazywótkłada a pśejźćo k drugemu tabelowemu dokumentoju a wubjeŕśo dialog Zasajźiś – Wopśimjeśe zasajźiś…. Wubjeŕśo nastajenje Zwězaś, aby wopśimjeśe ako DDE-zwězanje zasajźił. Gaž se zwězanje aktiwěrujo, se zasajźony celowy wobceŕk z originalneje dataje zacytajo.
Datowa banka SQL jo system datoweje banki, kótaryž zwězowańske městno SQL bitujo. Datowe banki SQL se cesto w klientowych/serwerowych seśach wužywaju, w kótarychž rozdźělne klienty pśistup k centralnemu serweroju (na pśikład serweroju SQL) maju, togodla se teke serwerowe datowe banki SQL gronje abo skrotka serwery SQL.
W LibreOffice móžośo eksterne datowe banki SQL integrěrowaś. Te mógu na wašej lokalnej twardej plaśe ako teke w seśi byś. Pśistup se pśez ODBC, JDBC abo systemowy gónjak stawa, kótaryž jo w LibreOffice integrěrowany.
Formatowa pśedłoga jo sajźba formatěrowańske atributy, kótarež su pó mjenju (mjenju pśedłogi) zrědowane a identificěrowane. Gaž pśedłogu na objekt nałožujośo, se objekt ze sajźbu atributow pśedłogi formatěrujo. Někotare objekty samskeje družyny mógu samsku pśedłogu měś. Gaž sajźbu formatěrowańskich atributow pśedłogi změnjaśo, pótajkem teke wšykne objekty, kótarež su z pśedłogu zwězane, swóje formatěrowańske atributy wótpowědnje změnjaju.
Gaž pśedłogi njewužywaśo, a formatěrowańske atributy direktnje na tekstowe źěle nałožujośo, to se direktne formatěrowanje (teke manuelne formatěrowanje) groni. Formatěrowanje se jano na wubrany wobceŕk dokumenta nałožujo. Jolic dokument ma někotare wótstawki, wobłuki abo drugi objekt, nałožujośo direktne formatěrowanje na kuždy objekt. Direktne formatěrowanje jo z menija Format a ze symboloweje rědki Formatěrowanje k dispoziciji.
Atribut direktnego formatěrowanja, kótaryž se na objekt nałožujo, wótpowědny atribut pśedłogi pśepisujo, kótaraž k objektoju słuša.
W formularowem dokumenśe musy wóźeński element fokus wót wužywarja dostaś, aby aktiwny był a swóje nadawki wuwjadł. Wužywarje muse na pśikład tekstowemu póloju fokus daś, aby wy tekst do njogo zapódał.
Dajo někotare móžnosći, wóźeńskemu elementoju fokus daś:
Wóznamjeńśo wóźeński element z myšku abo někakim pokazowańskim rědom.
Nawigěrujśo wót jadnogo wóźeńskego elementa do pśiducego z tastaturu. Awtor dokumenta móžo tabulatorowy pórěd póstajiś, kótaryž pórěd pódawa, pó kótaremž wóźeńske elementy fokus dostawaju, jolic wužywaŕ z tastaturu pó dokumenśe nawigěrujo. Gaž wóźeński element jo wubrany, dajo se wóźeński element pśez drugi tastowy slěd aktiwěrowaś.
Wubjeŕśo wóźeński element z pomocu pśistupneje tasty (wótergi „tastow skrotconka“ pómjenjona).
Formatěrowanje se na wizuelne wugótowanje tekstow z pomocu programa za tekstowe wobźěłanje abo DTP-programa póśěgujo. To wopśimujo definěrowanje papjerowego formata, ramiki boka, pisma a pismowe efekty ako teke zasunjenja a wótkłony. Móžośo tekst direktnje abo z pśedłogami formatěrowaś, kótarež LibreOffice k dispoziciji staja.
IME za Input Method Editor, pótakem editor zapódawańskeje metody, stoj. Program, kótaryž wužywarjeju zmóžnja, kompleksne znamuška z njepódwjacornych znamjenjowych sajźbow z pomocu standardneje tastatury zapódaś.
Móžośo API Java Database Connectivity (JDBC) wužywaś, aby z datoweju banku z LibreOffice zwězaś. Gónjaki JDBC su w programěrowańskej rěcy Java napisane a su njewótwisne wót platformy.
Kerning jo engelski wuraz za pówětšenje abo pómjeńšenje wótkłona mjazy pismikowych pórow (pódrěz, spacioněrowanje), aby naglěd pismowego wobraza teksta pólěpšył.
Tabele kerninga informacije wopśimuju, kótare pismikowe póry se wěšy wótkłon pominaju. Toś te tabele su zwětšego wobstatk pisma.
Rěcy z kompleksnym tekstowym wugótowanim maju někotare abo wšykne ze slědujucych funkcijow:
Rěc se ze znamuškami pišo, kótarež su z někotarych źělow zestajone
Tekstowy směr jo wótpšawa nalěwo.
LibreOffice tuchylu hindišćinu, thaišćinu, hebrejšćinu a arabšćinu ako CTL-rěcy pódpěra.
Zmóžniśo CTL-pódpěru z pomocu .
Licbowy system se pśez licbu znamuškow póstaja, kótarež su za zwobraznjenje licbow k dispoziciji. Decimalny system na pśikład na źaseś cyfrach (0 do 9) bazěrujo, binarny system na dwěma cyfroma 0 a 1 a heksadecimalny system na 16 cyfrach (0 do 9 a A do).
Open Database Connectivity (ODBC) jo protokol za pśistup k systemam datowych bankow pśez nałoženja. Ako wótpšašowańska rěc se Structured Query Language (SQL) wužywa. W LibreOffice móžośo za kuždu datowu banku póstajiś, lěc se maju SQL-pśikaze wužywaś, aby se wótpšašowanja pśewjadu. Abo móžośo interaktiwnu pomoc wužywaś, aby swóje wótpšašowanje pśez kliknjenje z myšku definěrował a LibreOffice jo awtomatiski do SQL pśenosujo.
Objekty OLE (Object Linking and Embedding) daju se z celowym dokumentom zwězaś abo teke zasajźiś. Zasajźenje kopiju objekta a drobnostki žrědłowego programa do celowego dokumenta zasajźujo. Jolic cośo objekt wobźěłaś, klikniśo jadnorje dwójcy na objekt, aby žrědłowy program aktiwěrował.
Jolic OLE-objekt jo z celowym dokumentom zwězany, musy celowy dokument na městnje k dispoziciji byś, kótarež jo w zwězanju pódane. Gaž celowy dokument lašujośo abo pśesuwaśo, buźo njemóžno, zwězany OLE-objekt wócyniś. Móžośo nastajenje we wótrězku Zacytaś/Składowaś, aby swój system tak konfigurěrował, aby se zwězanja k swójomu datajowemu systemoju składowali.
Objekt jo wobrazowkowy element, kótaryž daty wopśimujo. Móžo se na nałožeńske daty póśěgowaś, na pśikład na tekst abo na grafiki.
Objekty su njewótwisne a jaden drugi njewobwliwujo. Kuždemu objektoju, kótaryž daty wopśimujo, daju se wěste pśikaze pśipokazaś. Grafiski objekt na pśikład ma pśikaze za wobźěłowanje wobrazow a tabelowy dokument wobliceńske pśikaze wopśimujo.
OpenGL jo grafikowa rěc za 3D-grafiki, kótaraž jo se spócetnje wót SGI (Silicon Graphics Inc.) wuwiła. Dwa dialekta toś tej rěcy stej daloko rozšyrjonej: Microsoft OpenGL, wuwity za wužywanje we Windows NT a Cosmo OpenGL, kótaryž jo se wót SGI wuwił. Cosmo OpenGL jo njewótwisna grafikowa rěc za wšykne platformy a wšykne kompjuterowe typy, kótarež su samo na systemach bźez wósebneje hardwary za 3D-grafiki wužywajogne.
PNG (Portable Network Graphics) jo format grafikowych datajow. Dataje se z wuběrajobnym faktorom kompriměruju a, na rozdźěl wót formata JPG, se PNG-dataje pśecej bźez tšuśa informacijow kompriměruju.
Primarny kluc ako jasny identifikator pólow datoweje banki. Jasna identifikacija pólow datoweje banki se w relacionalnych datowych bankach za pśistup k datam w drugich tabelach wužywa. Wótkazujo se na primarny kluc z drugeje tabele, se ten kluc cuzy kluc pómjenjujo.
Wubjeŕśo relewantny pśikaz z kontekstowego menija smužkoweje głowy za wubrane pólo, aby w LibreOffice primarny kluc w naglěźe naceŕby tabele definěrował.
Někotare wokna w LibreOffice, na pśikład wokno Pśedłogi a Nawigator, su „pśidokujobne“ wokna. Móžośo toś te wokna pśesunuś, jich wjelikosć změniś abo je na kšomje pśidokowaś. Na kuždej kšomje móžośo někotare wokna jadno nad drugim abo jadno pódla drugego pśidokowaś; gaž pón ramikowe linije pśesuwaśo, móžośo relatiwne proporcije woknow změniś.
Aby wótdokował a zasej pśidokował, źaržćo tastu tłoconu, klikniśo dwójcy na proznu płoninu we woknje. We woknje Pśedłogi móžośo teke na šery źěl wokna pódla symbolow dwójcy kliknuś, mjaztym až tastu tłoconu źaržyśo.
Na kuždej woknowej kšomje, źož jo druge wokno pśidokowane, jo tłocašk, kótaryž wam zmóžnja, wokno pokazaś abo schowaś.
Jolic na kšomje wokna na tłocašk klikaśo, aby wokno pokazał, wóstanjo wokno widobne, daniž jo zasej manuelnje njeschowajośo (ze samskim tłocaškom).
Jolic na ramik wokna, ale nic na tłocašk, klikaśo, aby wokno pokazał, aktiwěrujośo funkciju Awtomatiski schowaś. Funkcija Awtomatiski schowaś wam zmóžnja, schowane wokno nachylu pokazaś, gaž na jogo kšomu klikaśo. Gaž w dokumenśe klikaśo, se pśidokowane wokno zasej schowajo.
Rich Text Format (RTF) jo datajowy format, kótaryž jo se wuwił za wuměnjenje tekstowych datajow. Wósebna funkcija jo, až se formatěrowanje do direktnje cytajobnych tekstowych informacijow pśetwórjaju. Bóžko to w pśirownanju k drugim datajowym formatam pówjelike dataje napórajo.
Relacionalna datowa banka jo zběrka datowych zapiskow, kótarež se ako sajźba pó formje wopisanych tabelow zastoje, z kótarychž maśo pśistup k datam a móžośo daty na wjele wašnjow zjadnośiś, bźez togo aby se trjebali tabele datoweje banki znowego organizěrowaś.
Relacionalny system za zastojanje datowych bankow (RDBMS) jo program, kótaryž wam zmóžnja, relacionalnu datowu banku napóraś, aktualizěrowaś a administrěrowaś. RDBMS pśikaze SQL (Structured Query Language) akceptěrujo, kótarež wužywaŕ zapódawa abo su w nałožeńskem programje wopśimjone, a napórajo, aktualizěrujo datowe banku abo zmóžnja pśistup k datowej bance.
Dobry pśikład relacionalneje datoweje banki jo datowa banka, kótaraž tabele kupcow, pśedankow a zliceńkow wopśimujo. W tabeli zliceńkow pópšawne daty wó kupcach abo pśedankach njejsu; tabela pak reference pśez relacionalne zwězanje, abo póśěg, na tabelowe póla z wótpowědnymi kupcami a pśedankami (na pśikład pólo kupowaŕskego ID z tabele kupcow).
We wšakich dialogach (na pśikład ) móžośo wubraś, lěc cośo dataje relatiwnje abo absolutnje składowaś.
Jolic se za relatiwne składowanje rozsuźujośo, se reference na zasajźone grafiki abo druge objekty we wašom dokumenśe relatiwnje k městnoju w datajowem systemje składuju. W toś tom paźe jo wšojadno, źož referencěrowana struktura zapisow jo zapisana. Dataje se njeźiwajucy na městno namakaju, daniž referenca na samskem běgadle abo wolumenje njewóstawa. To jo wažne, jolic cośo dokument drugim licadłam k dispoziciji stajiś, kótarež cele hynakšu zapisowu strukturu, mjenja běgadłow abo wolumenow maju. Pśiraźijo se teke, relatiwnje składowaś, jolic cośo zapisowu strukturu na internetnem serwerje napóraś.
Jolic se za absolutne składowanje rozsuźujośo, se wšykne reference na druge dataje teke ako absolutne definěruju, na zakłaźe wótpowědnego běgadła, wolumena abo kórjenjatego zapisa. Lěpšyna jo, až se dajo dokument, kótaryž reference wopśimujo, do drugich zapisow abo zarědnikow pśesunuś a reference płaśiwe wóstawajiu.
SQL (Structured Query Language) jo rěc, kótaraž se za wótpšašowanja datowych bankow wužywa. W [officename] móžośo wótpšašowanje pak w SQL pak interaktiwnje z myšku formulěrowaś.
Wudowy a syroty su historiske zapśimjeśi typografije, kótarež se južo dłujko wužywaju. Wudowa se na krotku smužku na kóńcu wótstawka póśěgujo, kótaraž se sama na górnej kšomje pśiducego boka śišći. Syrota pak jo prědna smužka wótstawka, kótaraž se na dolnej kšomje pjerwjejšnego boka śišći. W tekstowem dokumenśe LibreOffice móžośo se takich wustupowanjow w póžedanej wótstawkowej pśedłoze wobinuś. Gaž to cyniśo, móžośo minimalnu licbu smužkow póstajiś, kótarež se maju na boku zwězane wóstaś.
W LibreOffice funkcija smužkowy register se smužkowy wótkłon boka pomjenjujo.
Smužkowy wótkłon boka se na kongruentny śišć smužkow w sadowem glědałku na prědnem a slěznem boku boka. Funkcija smužkowy wótkłon boka cytanje boka wólažcujo, dokulaž se tomu zasajźujo, až šere sni mjazy tekstowymi smužkami pśeswěśuju. Smužkowy wótkłon boka se teke na smužki w susednych tekstowych słupach póśěgujo, źož smužki w rozdźělnych słupach ten samski wertikalny raster wužywaju a se togodla wertikalnje jadna na drugej wusměrjuju.
Śišćanje ze smužkowym wótkłonom boka jo wósebnje wužytne za dokumenty, kótarež maju dwa boka, kótarejž stej jaden pódla drugego zrědowanej (na pśikład w knigłach abo brošurje), za wěcejsłupikojte wugótowanja a za dokumenty, kótarež su za dwójobocne śišćanje myslone.
Poł šyrokosći a połna šyrokosć stej kakosći, kótarejž se wužywatej, aby znamuška rozeznawałej, kótarež se wót pódzajtšnoaziskich rěcow a pismow wužywaju, pśedewšym wót chinšćiny, japańšćiny a korejańšćiny (CJK).
Znamuška Han, Hiragana a Katakana ako teke Hangul, kótarež za toś te pisma wužywaju, maju zwětšego kwadratisku formu, a, na pokazanje z kšuteju šyrokosću (njeproporcionalne), zaběraju rum dweju łatyńskeju znamuškowu (ASCII). Gronje se togodla znamuška połneje šyrokosći, mjaztym až se pismiki w łatyńskem alfabeśe, cyfry, a interpunkciske znamuška znamjenjoweje sajźby ASCII znamuška poł šyrokosći gronje.
Z historiskich pśicynow sajźba łatyńskich pismikow, cyfrow a interpunkciskich znamuškow w kwadratiskej formje se teke definěruju a w typografiji CJK wužywaju, pśidatnje k jich pendantam poł šyrokosći abo město nich. Gronje se formy połneje šyrokosći. Na pódobny nałog su teke formy poł šyrokosći znamuškow Katakana a Hangul Jamos, kótarež zwětšego su połneje šyrokosći, kótarež su wusčejše ako kwadratiske. Formy poł šyrokosći a połneje šyrokosći znamuška su zwětšego dwa nałoga pisanja samskego znamuška, pódobnje ako wjelike a małe pismiki łatyńskego alfabeta. LibreOffice pśetwórjenje mjazy poł šyrokosći a połneju šyrokosću pódpěra a móžo teke rozdźěl šyrokosći ignorěrowaś, gaž se tekstowe znamjenjowe rjeśazki pśirownuju.
Pśikaz jo w meniju . Pśikaz dajo se jano aktiwěrowaś, gaž jo nanejmjenjej jadno zwězanje w dokumenśe wopśimjone. Gaž wobraz zasajźujośo, móžośo pak wobraz direktnje do dokumenta zasajźiś pak wobraz ako zwězanje zasajźiś.
Gaž se objekt direktnje do dokumenta zasajźujo, se wjelikosć dokumenta wó (nanejmjenjej) wjelikosć objekta w bajtach pówětšujo. Móžośo dokument składowaś a jen na drugem licadle wócyniś, a zasajźony objekt buźo hyšći na samskej poziciji w dokumenśe.
Jolic objekt ako zwězanje zasajźujośo, se jano referenca na datajowe mě zasajźijo. Datajowa wjelikosć dokumenta se jano wó sćažku a datajowu referencu pówětšujo. Jolic pak swój dokument na drugem licadle wócynjaśo, musy zwězana dataja na eksaktnje samskej poziciji byś, kótaraž se w referency pódawa, aby se objekt w dokumenśe pokazał.
Wužywajśo , aby wiźeł, kótare dataje su ako zwězanja zasajźone. Zwězanja daju se wótwónoźeś, jolic trjeba. To zwězanje wótwónoźijo a objekt direktnje zasajźijo.